Koszyk
W Polsce najbardziej popularny jest chmiel zwyczajny – gatunek byliny z rodziny konopiowatych. Przez tysiące lat rósł dziko na Bliskim Wschodzie, w Ameryce Północnej i południowej części Europy, a obecnie można go spotkać w każdym wilgotnym lesie strefy umiarkowanej i ciepłej. Historia polskich upraw chmielu sięga IX wieku – wówczas na Śląsku i w Wielkopolsce zaczęły powstawać pierwsze plantacje chmielu, a później także zaczęto uprawiać go na Lubelszczyźnie czy w Małopolsce. W Polsce chmiel można uprawiać na terenach na nizinach, równinach i wyżynach do 700m n.p.m. Stosowany jest oprócz browarnictwa także w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym. Roślina zbudowana jest z łodygi, liści, kwiatów, korzenia i owoców – szyszek chmielowych. To właśnie je, w postaci granulatu chmielowego wykorzystuje się do produkcji piwa. Chmiel wzrasta nawet do 8 metrów, a boczne pędy sięgają 3 metrów – to właśnie na nich pojawia się kwiatostan, który szeroko wykorzystywany jest w przetwórstwie. To w szyszkach znajdują się gruczoły lupuliny produkujące głównie żywice, olejki eteryczne i garbniki. Choć chmiel nieodzownie kojarzy nam się z piwem, to tak naprawdę pełni on funkcje głównie przyprawową. Piwo powstaje bowiem z fermentacji alkoholowej chmielu, słodu i drożdży.
W Polsce obecnie znajduje się około półtora tysiąca hektarów upraw chmielu i większości jest to chmiel goryczkowy. Choć wielkość upraw w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu wyraźnie zmalała, to znacznie podniosła się produktywność plantacji – z jednego hektara osiągamy znacznie wyższe wyniki niż choćby 15 lat temu. Mimo że liczby te mogą nie wydawać się zbyt imponujące na tle choćby Niemiec (gdzie uprawy są ponad 10 razy większe) to nie zmienia to faktu, że i tak jesteśmy chmielową potęgą. Pod względem ilości produkcji znajdujemy się w pierwszej piątce państw świata. Na rynku dominują Stany Zjednoczone i Niemcy, które łącznie są odpowiedzialne za ponad 70% światowych upraw chmielu.
Większość Polaków, jeżeli się decyduje na chmiel w swoim ogrodzie, robi to zazwyczaj w celach ozdobnych. Te piękne rośliny rosną w formie dwupiennego pnącza, a piękne sercowate i jajowate liście, a także szyszki, idealnie wpasowują się do każdego przydomowego otoczenia. Jest to roślina wieloletnia, a więc nie trzeba jej co roku dosadzać – w jednym miejscu chmiel może rosnąć aż dwadzieścia lat! Sadzonki półzdrewniałe przygotowuje się pod koniec lata, natomiast te zielone – wczesnym latem. Nie musimy się ograniczać co do wyboru stopnia nasłonecznienia terenu – chmiel dobrze rośnie zarówno w słońcu, jak i w cieniu. W nasłonecznionych miejscach możemy się natomiast spodziewać większej ilości szyszek. Roślina ta lubi wilgoć, więc ważne jest, aby często ją podlewać, zwłaszcza że w ostatnich latach mamy do czynienia z bardzo suchymi sezonami letnimi. Musimy jednak uważać na początku i końcu wegetacji rośliny – nadmiar wody może jej wówczas zaszkodzić. Jeżeli chcemy, aby chmiel w naszym ogrodzie ładnie rósł, niezbędny będzie także obornik lub kompost. Ważne też, aby pamiętać o jesiennym skracaniu pędów do trzydziestu centymetrów. Nie musimy się jednak martwić jego stanem na przyszły rok - W ciągu roku pędy dorastają nawet do 8 m długości i 3 m szerokości. To także ważna przestroga dla posiadaczy małych ogrodów – tak ekspansywna roślina, może nam przysporzyć wiele problemów na niewielkim terenie.
Jeżeli decydujemy się na plantacje chmielu, warto pamiętać, aby wyznaczony teren miał kształt kwadratu lub prostokąta. Taki kształt ułatwi nam stawianie konstrukcji niezbędnych do prawidłowego rozwoju tych pięknych roślin. Jak już wyżej wspominaliśmy, chmiel rośnie bardzo szybko i potrzebuje sporo miejsca do wzrostu – słupy i rusztowania w przypadku plantacji są najlepszym rozwiązaniem i pomagają osiągnąć najwięcej kilogramów chmielu z hektara. Jeżeli chodzi o ziemię, to pod plantację najlepiej sprawdzi się gleba próchnicza. Warto o nią dobrze zadbać przed rozpoczęciem działalności. Takie plantacje zakłada się na długie lata, dlatego jeszcze przed wyznaczeniem rzędów dla sadzonek, ziemie należy porządnie odchwaścić i przyorać. W zależności od sadzonek – możemy zacząć sadzenie albo późną wiosną/wczesnym latem, albo późnym latem/wczesną jesienią. Uprawa chmielu z roku na roku staje się coraz bardziej opłacalna – obecnie cena skupu kilograma szyszek chmielu aromatycznego waha się w okolicach 18-20 złotych, a jego wycena systematycznie rośnie. Należy jednak pamiętać, że uprawa chmielu nie należy do łatwych. Wymaga od plantatorów nie tylko specjalistycznej wiedzy, ale także wielu godzin ciężkiej pracy i obserwacji plantacji. Bez odpowiedniego zaplecza technologicznego warto także przygotować się na konieczność zatrudnienia pracowników sezonowych np. w okresie zbiorów.
Szyszki chmielu najlepiej zbierać w sierpniu, gdy zaczynają dojrzewać. Powinno się to robić w pogodne dni. Po zebraniu suszy się je cienką warstwą – dobrze pozostawić je w cieniu, w przewiewnym miejscu lub najlepiej w specjalnej suszarni. Brunatne i niewykształcone szyszki podczas zbiorów usuwamy. Po wysuszeniu łuska i łupiny powinny mieć niezmienną barwę. Jeśli jest inaczej, to albo jest to spowodowane sposobem suszenia, albo choroby chmielu. Dobrze wysuszony chmiel, możemy wykorzystać do domowej produkcji piwa, albo oddać do skupu. Słowem przypomnienia, warto pamiętać, aby po sierpniowych zbiorach, jesienią przyciąć pędy, aby roślina na nowy sezon mogła się dobrze zregenerować i rozrastać się na nowo.